Ел аузында сақталған әңгімелер «100 аңызда» жазылған

Осы аптада Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде Астананың 20 жылдығына және «Әзірет-Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық мұражайының 40 жылдығына орай «Ұлы Жібек жолы бойындағы ортағасырлық қалалар» атты халықаралық ғылыми тәжірибелік конференция өткізілді. Бұл шараға Түркия, Украина, Әзірбайжан, Өзбекстан және өз еліміздің ғалымдары, музей ісінің мамандары шақыртылды. Сонымен қатар, оған еліміздің Мәдениет және спорт министрлігінің өкілі Сералы Тажиханов, Қ.А. Ясауи атындағы ХҚТУ-нің президенті Болатбек Абдрасилов қатысты.

Осы жиында аталған оқу орнының басшысы Б. Абдрасилов «Әзірет-Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық мұражайының 40 жылдығына орай жарық көрген «Түркістан жазирасының қыш ыдыстары», «Зергерлік бұйымдар топтамасы» деп аталатын альбом-каталогтар мен «100 аңыз», «Жетпіс хикмет» атты кітаптарды музей басшылығына тарту етті.
Түркістанның тарихы тереңде екені белгілі. Сондықтан да оның қойнауында талай сырды ішіне бүгіп жатқан жәдігерлер толып жатыр. Талай жылдан бері жүргізілген қазба жұмыстары кезіндегі жәдігерлер мен оларды аршу кезінде мамандар оған анық көз жеткізіп, олардың бәрін де сөйлетіп, сырын ақтарған. «Түркістан жазирасының қыш ыдыстары» атты альбом-катологта киелі аймақтағы көне қалалар мен тұрғындар тіршілік еткен жерлерде жүргізілген археологиялық зерттеулер кезінде жерден қазылып алынған ерекше қыш ыдыстар көрсетіліп, оларға берілген анықтамалар мен суреттемелер көрініс тапқан. Сондай-ақ, қазба жұмыстары кезінде табылған бірқатар қыштан жасалған қолөнер бұйымдары туралы тарқатылған мәліметтер, жергілікті керамика өнерінің даму тарихы тұрғысында талдаулар көрсетілген. Осы конференцияда мамандар бұл альбом-каталог мұражай қызметкерлері мен болашақ археолог мамандарға таптырмас көмекші құрал болатынын да тілге тиек етті.
Ал, «Зергерлік бұйымдар топтамасы» деп аталатын альбом-каталогта ерте кездегі әшекей бұйымдарының дайындалу механизмі сипатталады. Бұдан бөлек олардың қолданылуы мен өзіндік ерекшеліктеріне де мән беріледі.
«Аңыз түбі – ақиқат» деген. Халық арасында жергілікті жердегі түрлі нысандар мен айтулы адамдар туралы санқилы аңыздар ел аузында сақталып келгені белгілі. «100 аңыз» атты кітапта әртүрлі кезеңдерде хатқа түскен және де ел ішінде ауызша айтылып келген халқымыздың түрлі аңыз-әпсаналары жинақталған. Жалпы «100 аңыздың» өзіндік деңгейі өзгеше. Өйткені онда келтірілген оқиғалар деректілігімен оқырманды өзіне бірден тартады. Сонымен қатар, ондағы әңгімелердің мазмұнын ашатын мәліметтер бұған дейін ешбір жерде жарияланбаған тың деректерден құралғандығы да жұртшылықты қызықтыра түседі.
«Жетпіс хикметте» әулиелердің сұлтаны Қожа Ахмет Ясауи бабамыздың 70 хикметі латын әліпбиінде оқырмандарға жол тартып отыр.
Жоғарыда аталған бұл дүниелермен танысу арқылы адам өз көңілінің тақтасына талай дүниелерді түсіру арқылы, санасының жаңғыра түсуіне қол жеткізетіні айдан анық.

А. ӘСКЕРБЕК.