ЦОЙ АЙТҚАН МЕЖЕНІ ОРЫНДАЙ АЛМАСА ДА АЛҒЫС АЛДЫ

Аптаның алғашқы күні еліміздің бас дәрігері Алексей Цой қызметінен кетті. Ол еліміздің денсаулық сақтау министрі болып өткен жылдың маусым айында тағайындалған еді. Сол кезде елде коронавирусқа байланысты эпидемиологиялық ахуал ушығып тұрған. Біраз өңірлерде дәрігерлер мен дәрі-дәрмектердің тапшылығы айқын байқалған. Ал Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Қазақстанның коронавирус тез өршіп жатқан елдердің тізіміне кіргенін хабарлап, дабыл қағып жатқан шақ болатын. Салыстырмалы түрде айта кетейік, сол кезде індетті жұқтырудың тәуліктік көрсеткіші 2000-ға жуықтайтын. Ал қазір бұл көрсеткіш 300-400 жағдайға жетіп отыр.
Елдегі эпиджағдайды тұрақтандыру мен саланы алға сүйреуде мемлекет басшысының зор сенімін арқалаған Алексей Цой ведомства басшысы болған бір жарым жыл ішінде қандай істер атқарды. Еске түсірейік.

Үш тілді еркін меңгереді деген Цой министр болған бір жарым жыл ішінде мінберлерде жасаған мәлімдемесін әрдайым орыс тілінде жеткізді. Ол қызметіне кіріскен алғашқы күннен бастап екі бірдей орынбасарын жаңартты. Арада бірнеше күн өткеннен соң дәрігерлердің еріктілердің білмейтін шаруаға араласып, кәсіби міндетін атқаруына кедергі келтіріп жатқаны туралы шағымдарын негізге ала отырып, волонтерларға емдеу мекемесінің жұмысына көмектеспес алдын, сақтық шаралары мен санитарлық талаптарды орындауды міндеттеді.
Ол қызметіне кіріскеннен кейін арада екі айдан аса уақыт өткен кезде Үкімет басшысы Асқар-Мамин елдегі эпидахуал тұрақтағанын, карантиндік шектеулердің нәтижесінде стационардағы орындар айтарлықтай босап, жедел жәрдемді шақыру жиілігі бес жарым есеге төмендегінін мәлімдеп, Цойдың жұмысына оң баға берді.
Қыркүйек айының басында Үкімет басшысы арқасынан қаққан министр Алексей Цойды сол айдың аяғына таман Мәжіліс депутаттары сырттан сыбап тастады. Төменгі палата депутаттары мемлекет басшысының коронавирусты жұқтырған медицина қызметкерлеріне өтемақы белгіленіп, төленуі тиіс деген тапсырмасының орындалуы ала-құла болғанына шүйліккен. Олар сол уақытқа дейін (23 қыркүйек) 12830 медицина қызметкері індетке шалдыққанмен, соның тек 20 пайызы ғана мемлекеттен тиісті төлемдерін алғанын, жарты жыл бұрын берілген тапсырманың бұлайша тыңғылықты орындалмауына министрдің өзі келіп есеп беруін талап еткен. Көп ұзамай Алексей Цой төменгі палата депутаттарының алдына келіп жауап берді. Министр жауабындағы деректерде коронавирусты жұқтырған медицина қызметкерлерінің саны 13 мыңға жуықтағанмен, өтемақы төленгендерінің саны 4 мыңнан асқаны белгілі болды. Бірақ бұған беті қызарған Цой болмады. Ол қызметкерлер вирусты жұмыс орнында емес, отбасында немесе басқа да жағдайларда жұқтыруы мүмкін екенін, яғни эпидемиологиялық тергеу жүріп, қай жерде жұқтырғанына назар аударылатынына мән берілетінін айтудан танбады.
Қызметке кіріскен алғашқы күннен бастап коронавируспен күресте пессимистік, оптимистік және реалистік сценарий бойынша нақты іс-қимылдар алгоритмін ұсынудан жалықпаған Алекцей Цой елдегі эпидахуалды тұрақтандыруда біркісідей еңбек еткенмен, оған күрес үшін қаралған қаржының есебін сол күйі бере алмай кетті.
Дәл осы министрліктің тұсында коронавирусты жұқтыру бойынша адамдардың мәртебесін сары, қызыл, жасыл және көк түспен анықтайтын «Ашық» жобасы қолға алынып, іске асты. Сонымен қатар коронавирусқа қарсы әзірленген шетелдік бес түрлі вакцина елге жеткізіліп, отандық бір препарат қолданысқа енгізілді.
Осы жылдың 1-ақпанында басталған жаппай екпе егу науқаны кезінде азаматтарға ресейлік «Спутник V» вакцинасы салына бастады. Дәл осы екпеге қатысты алғашқы мәлімдемесінде экс-министр Алексей Цой коронавирусқа қарсы екпенің бірінші және екінші компоненті арасындағы интервал уақыты 21 күн болуы керек деген-тін. Бірнеше айдан соң интервал уақыты 45 күнге созылады деп бір құбылса, оның орынбасарлары екпенің екінші бөлігін 90 күн ішінде алуы тиістігін айтып бір құбылды. Ала-құла мәліметтерден халық былай тұрсын депутаттар да жаңылыса бастады. Сол үшін де Мәжіліс төрағасы Нұрлан Нығматуллиннен сөз естіген Цой «Спутник V» препаратын әзірлеген Гамалея атындағы орталық мамандары бірінші және екінші компонент аралығындағы интервалды 21 күннен 90 күнгей дейін созуға болатыны туралы хат жолдады»,- деп міз бақпады.
Министрлік қызметте отырған кезінде ол тек депутаттардан ғана емес Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтан да сөз естіді. Биыл сәуір айында елімізде азаматтардың екпе салдыру барысының тым сылбыр жүріп жатқанына қынжылған мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Алексей Цойға тиісті шараларды жүйелі жүргізбесе, орнын босата беруін қадап айтқан. Көп ұзамай Алексей Цой жыл соңына дейін 10 миллион адам коронавирусқа қарсы екпені салдыратынын нық сеніммен айтқан болатын. Бірақ ведомства басшысының бұл мәлімдемесі құр сөз күйінде қалды. Қазіргі таңда елімізде екпе қабылдағандардың саны 9 млн-ға әрең жуықтайды. Межені толық орындамаса да мемлекет басшысы өзінің баспасөз қызметі арқылы қызметінен кеткелі жатқан Алекцей Цойға жасаған жұмысы үшін алғысын білдіреді.
Екпе демекші Цойдың тұсында Қазақстан ресейлік «Спутник V» вакцинасы үшін бюджеттен 50 млрд 273 млн-нан аса қаржы жұмсапты. Бұл АҚШ ақшасына шаққанда 114 млн долларды құрайды екен. Ең қызығы көрші елдің бұл препаратын Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы әлі тіркемеген.
Қазіргі таңда еліміздің денсаулық сақтау министрі қызметінде уақытша Жандос Бүркітбаев отыр. Ол бұған дейін аталған ведомствада вице-министр болған.

C.ИБРАГИМОВА