ЛАТЫН ӘЛІПБИІ – АЛҒА ҚАРАЙ ҰМТЫЛУДЫҢ ИГІ ҚАДАМЫ
Шымкенттегі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттыру институтында «Рухы мықты елдің – рухани жаңғыруы» атты кең ауқымды іс шара болып өтті. Жиынды аталған институттың «Мектепке дейінгі тәрбие және бастауыш білім беру» кафедрасы ұйымдастырды. Өскелең ұрпақтың ой-өрісін дамытуда үлкен рөл ойнайтын ұстаздар қауымы қатысқан бұл шараның мақсаты – рухани жаңғырудың басым бағыттарын іске асырудың мәнін жас мамандарға терең түсіндіру арқылы оны жастар санасына сіңдіру болып табылады.
«Рухы мықты елдің – рухани жаңғыруы» атты бұл шара «Салт санам – асыл қазынам», «Рухани қазыналар», «Біз оқитын 100 кітап», «Қазақ әліпбиінің латын қарпінде жазылуы», «Білімнің салтанат құруы» деген айдарлар бойынша арнайы әзірленген көріністермен, таныстырылымдармен және тренинг жаттығулармен өткізілді. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты Елбасының бағдарламалық мақаласындағы бағыттар бағдар етілген бұл шарада қатысушылар «Тұсау кесер» рәсімінің сахналық қойылымын бір деммен тамашалады. Күнгейдің тарихи орындары мен киелі жерлері туралы тың мәліметтер тарқатылып айтылды. Сананы жаңғыртуда жетекші мәнге ие кітапхананың рөлі, оған оқырмандарды тартудың жолдары сөз болды.
Жиынның «Қазақ әліпбиінің латын қарпінде жазылуы» бөлімі кең өрбіді. Онда латын әліпбиіне көшудің мән-мазмұны бойынша тұщымды ойлар, мағыналы әңгімелер тарқатылды. Институттың «Мектепке дейінгі тәрбие және бастауыш білім беру» кафедрасының аға оқытушысы Гүлнұр Жорабекованың төмендегідей пайымды пікірі соның дәлелі. Өз сөзінде ол:
– «Елу жылда ел жаңа, жүз жылда қазан» деп тегін айтылмаған. Кез келген ел өзгеріссіз қалмайды. Барлық жерде өзгеріс, құбылу орын алады. Сондықтан да өркениетке қол созған, ең дамыған отыз елдің қатарына қосылуды ұран еткен Қазақстанда да өзгерістің болуы заңдылық. Ең бастысы жақсы қырға қарай өзгеруге ұмтылуымыз қажет. Бұл жолда біздің еліміздің қия басқан тұсы жоқ. Біз дұрыс жолда, дамудың даңғыл жолына қарай қадам басып келе жатырмыз. Оған сар даланың төсінен ару Астананың бой көтеруі соның айғағы. Қазіргі таңда барлық салалар заманауи талаптарға сай бетбұрысты бойына дарытып жатыр. Солардың ішінде ең маңыздысы ол қазақ алфавитінің кириллицадан латынға ауысуы болып табылады. Бұл реформаны біз алға қарай өркендеудің төте жолына балап, оны тезірек меңгеруге асыққанымыз абзал. Себебі, әлем елдерінің 80 пайызы осы әліпбиді қолданады. Бұл – заңдылық. Мәселен қараңызшы, тауға барып тыныстау үшін сол жерде өзіңізді еркін әрі жайлы сезінетін киімді киіп барасыз емес пе? Егер оған етегі сүйретілген көйлек кисеңіз демалысыңыздың құны көк тиын, бос әурешілік болады. Сол сынды біз әлем елдерінің басым көпшілігі қолдануға ыңғайлы әрі жеңіл деп таңдау білдірген әліпбиге бейімделіп, ұлы көшке ілесуіміз қажет. Осы тұста санамызға ақын Мұқағали Мақатаевқа қарата «күпі киген қазақтың қара өлеңін шекпен жауып, өзіне қайтарған» деп айтылған сөз ойға оралады. Сол сынды біздің де алфавитімізге шапан емес, шекпен жабылуы керек, — дейді.
Сонымен қатар Г. Жорабекова өз сөзін былай деп жалғай түсті.
– Елбасы Н. Назарбаев: «Біз ептеп-ептеп латынға көшуіміз керек. Шетел терминдерін қазақтың тіліне енгізіп, тілді байытудың орнына біздің лингвистік комиссия неше түрліні ойлап тауып, аударады. Марқұм Еркеғали Рақымғали өле-өлгенше «Мен өмір-бақи композитор едім, сазгер болдым енді. Менің пианином күйсандық болды» деп айтып кетіп еді. Пианино барлық елде осылай айтылады, неге осы сөзді тілімізге енгізіп, байытпасқа? Балконды қылтима дейді, процентті пайыз дедіңдер, пайыз деген сөзді мен қолданбаймын. Барлық елде процент дейді» деген пікірі де орынды айтылған. Біз өскелең ұрпаққа дәріс беру кезінде әлем халықтарының бәріне ортақ интернационал, демократия сынды пән сөздерін өзгертпей еуропаның айтып жүрген түрінде алуымыз қажет. Бұл туралы кезінде М.Жұмабаев «жиһан тілі болып кеткен шет сөздерді қазақшаға аударамын деп азаптанудың қажеті жоқ» деп орынды айтып кеткен, — деп өз ойын тұжырады.
Сонымен қатар жиынға қатысушы ұстаздар қауымы білім беруді модернизациялаудағы үштілділіктің маңыздылығы тұрғысында пікір алмасып, өз ойларымен бөлісті.
«Өрлеу» біліктілікті арттыру
ұлттық орталығы педагогикалық
кадрлардың біліктілігін арттыру институты, «Мектепке дейінгі тәрбие және бастауыш білім беру» кафедрасының ұжымы.
