ОҢТҮСТІКТЕ ОҢ КӨРСЕТКІШТЕР КӨП

Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеев 2020 жылы атқарылған жұмыстардың есебін баяндады. Әкімнің атқарған жұмысы бойынша тұрғындар алдындағы есебі 19-ақпанда Түркістан қаласындағы «Конгресс Холл» көпфункционалды концерт залында онлайн форматта өткізілді. Облыс әкімі былтыр атқарылған екпінді жұмыстарға шолу жасады. Атап айтқанда, қаланың әкімшілік-іскерлік орталығында әлеуметтік нысандар мен тұрғын үйлерге 100 шақырым инженерлік инфрақұрылым тартылды. Ал, рухани-мәдени орталықта құрылысы жүрзілген 9 нысанның жетеуі пайдалануға берілді.
Жыл қорытындысымен облыс орталығына газ құбырларын тарту жұмыстары толығымен аяқталды. Нәтижесінде 42 мыңнан астам абонент газбен жабдықтау желілеріне қосылды. Қазіргі таңда барлық абоненттердің 63 пайызы көгілдір отын тұтынуда. Түркістан қаласын түркі әлемінің рухани орталығына айналдыру және туристерді тарту мақсатында Қ.А.Ясауи кесенесінің айналасында ашық аспан астындағы мұражай, амфитеатр және мәдени демалыс орындарының қызмет көрсетуі жолға қойылды. Қазақстандағы туризм саласындағы кадрлардың қажеттілігін және қалада көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруды ескере отырып, Түркістанда Халықаралық туризм және қонақжайлылық университеті ашылды.
Өңірде әрбір салаға қатысты қандай жұмыстар атқарылғаны бойынша Өмірзақ Шөкеев төмендегідей созымды жауаптар берді.

Тұрғындар өтініші кеміген… Неге?

Былтыр облыс бойынша мемлекеттік мекемелерге тұрғындардан 63 мыңнан астам өтініш түскен. Бұл 2019 жылмен салыстырғанда 26 пайызға аз. Облыс басшысы тұрғындардан түскен шағымдардың өткен жылмен салыстырғанда бірнеше есеге азаюын халыққа көрсетілетін қызмет сапасының жақсаруымен байланыстырады. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын іске асыру мақсатында былтыр облыс әкімі, оның орынбасарлары, басқарма басшылары мен аудан, қала әкімдері жергілікті тұрғындардың өтініштері бойынша 4 мыңға жуық азаматты жеке қабылдаған.

Жәрдемақы алатын көп балалы отбасы жүз мыңнан асады

Былтыр облыста «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру үшін 24,4 млрд. теңге бөлінген. Нәтижесінде 88 мыңнан астам адам жұмыспен қамтудың белсенді шараларына қатысты. Аймақта 100 мыңнан астам көпбалалы отбасы ай сайын жәрдемақы алады. 2020 жылы жоспарланған 50 мыңдай көпбалалы отбасының 39 мыңы атаулы әлеуметтік көмекке жүгініп, оларға 14 млрд. теңгеге көмек тағайындалған. Бұл көрсеткіш 2019 жылмен салыстырғанда 64,3%-ға аз.
Төтенше жағдай кезінде халықтың осал топтарына жататын азаматтарға әлеуметтік қолдау көрсету жұмыстары да өз деңгейінде орындалған. Жұмысынан айырылып, табысы төмендеген 880 мыңнан астам азаматқа жалпы соммасы 37,3 млрд. теңгеге 42 500 теңге мөлшеріндегі әлеуметтік төлемдер ұсынылды. 170 мыңға жуық 6-18 жас аралығындағы АӘК алушы балаларға, мүгедектер мен жұмыссыз азаматқа 3,7 млрд.теңгеге 5 567 теңге көлеміндегі өтемақы түрінде азық-түлік тұрмыстық пакеттері берілді.

Түркістан – бизнесті жүргізуге ыңғайлы өңір

Былтыр күнгейде өнеркәсіп өнімінің көлемі 535,2 млрд.теңгені құраған. Облыста 258 млрд. теңгенің өнімі өндіріліп, 2019 жылмен салыстырғанда нақты көлем индексі 3,5%-ға артқан. Өңірде жұмыс істейтін шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 141 мыңға жетіп, соңғы 2,5 жылда олардың саны 14 мыңға көбейген. Осы салада 218 мың адам жұмыспен қамтылған. Бұл секторда 555 млрд. теңгенің өнімі өндіріліп, өткен кезеңмен салыстырғанда 15,6%-ға ұлғайған. «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы шеңберінде жалпы сомасы 29 млрд. теңгені құрайтын 287 жоба қаржыландырылған. «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасын жүзеге асыруда Түркістан облысы өңірлер арасында көш бастап тұрғанын алға тартқан облыс әкімі «Кәсіпкерлердің өндірістік қуатын қолдауға бағытталған «Бизнестің жол картасы 2025» мемлекеттік бағдарламасының бюджеті 23%-ға ұлғайып, 2,9 млрд. теңгеге жетті. Нәтижесінде 400-ге жуық кәсіпорынға қолдау көрсетіліп, қаржыландырылды. Бизнес ахуалды жақсарту мен қолдау мақсатында облысымызда «Бизнеске арналған Үкімет» бірыңғай сервисі іске қосылды. Кәсіпкерлерге 33 мыңнан астам қызмет түрлерін көрсетіп, 1 мыңнан астам бизнес жоспарлардың 78%-ы қаржыландыру деңгейіне дейін сүйемелденді. Нәтижесінде, облысымыз 2020 жылдың қорытындысымен «Бизнесті жүргізу жеңілдігі» рейтингі бойынша республикада бірінші орынды иеленіп, бизнесті жүргізу бойынша үздік өңір болып атанды»,-деді Өмірзақ Шөкеев.

Тартылған инвестиция көрсеткіші бойынша көш басында

2019 жылы облысқа 443,5 млрд.теңге инвестиция тартылса, 2020 жылы бұл көрсеткіш 703,3 млрд.теңгеге жеткен. Тартылған инвестициялардың өсу көрсеткіші бойынша Түркістан облысы республикада бірінші орынға ие болды. Тартылған инвестициялардың 112,4 млрд. теңгесі сыртқы инвестициялар болып табылады. Жеке инвесторлар есебінен жалпы құны 154 млрд. теңгеге 37 инвестициялық жоба іске асырылып, 3 800 жаңа жұмыс орны ашылды. Жүзеге асқан ең ірі жобалар ретінде құны 31,2 млрд. теңге болатын «KZT Solar» (HEVEL Kazakhstan) және жоба құны 19 млрд. теңге болатын «ЮКСЭС 50» серіктестіктерінің күн электр станцияларының құрылысын атауға болады. Сонымен қатар, Түркістан облысына ірі инвестиция құйған «Ecoinvest» ЖШС-нің өнеркәсіптік жылыжай кешені құрылысының бірінші кезеңі жүруде. Жоба құны 6,8 млрд. теңге. Сондай-ақ, жоба құны құны 1,5 млрд. теңге «Стандарт Ресурсис» ЖШС-нің көмір химиялық комбинатының құрылысы және әлеуметтік «Turkistan Textile» БК» ЖШС-нің тігін фабрикасының құрылысы мене «АБН Альянс» ЖШС-нің пластикалық құбырларды өндіру кәсіпорындары бар.
Сонымен қатар Түркістан облысының ауыл шаруашылығы саласында өндірілген өнім көлемі жағынан республика бойынша үшінші орынды түйіндейді. Ауыл шаруашылығы саласындағы өнім көлемі 2020 жылы 729,7 млрд. теңгені құрап, 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 5,1%-ға артқан.
Былтыр аймақта 848 мың гектарға жуық алқапқа ауыл шаруашылығы дақылдары егіліп, өткен жылдан 19 мың гектарға ұлғайған.

Жедел жәрдем көліктері толық жаңарды

Сынаққа толы болған 2020 жылда медициналық қызмет сапасын жақсарту жұмыстарына көп көңіл бөлінді. Жұқпалы коронавирус дертіне қарсы күресті күшейтіп, індеттің ілмегіне түсетіндердің қатарын мейлінше азайту және науқастарға сапалы ем көрсету бағытында қарқынды жұмыстар атқарылды.
Атап айтқанда, пандемия басталғаннан бастап өңірде өкпені жасанды желдету аппараттарының саны артып, қосымша төрт оттегі станциясы орнатылды. Оттегі концентраторлары мен оттегі нүктелерінің саны артты. Облыстық бюджет есебінен компьютерлік томография пен үш дана сандық рентген аппараты алынды. Үкімет тарапынан 12 бірлік жылжымалы медициналық кешен жиынтығы алынып, ауылдық жерлерде медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету көрсеткіші 100%-ды құрады. Жедел-жәрдем қызметі 122 автокөлікпен қамтамасыз етілді. Бұл автокөліктер жедел-жәрдем қызметі паркін толық жаңартуға мүмкіндік берді.
Өткен жылы денсаулық сақтау саласына 13,7 млрд. теңге бағытталды. Бірінші кезекте ана мен бала, жансақтау, ота жасау мен жедел жәрдем қызметін күшейтуге екпін берілді. Медициналық ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жабдықтау мақсатында 2,5 млрд. теңгеге 205 дана медициналық техника сатып алынды. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік аясында 9 фельдшерлік амбулаторияның құрылысы жүргізіліп, оның 5-і пайдалануға берілді. Қалғаны осы жылы іске қосылады.
Былтырдан бастап өңірде денсаулық сақтау саласында 78,5 млрд. теңгеге 7 нысан салу қолға алынды.
Қазіргі таңда Түркістан облысы COVID-19 көрсеткіші бойынша елімізде 17-ші орында, яғни «жасыл аймақта». Десе де, сақтық шараларын сақтау басты назарда. Өңірде дәрі-дәрмек пен медициналық құралдардың екі айлық қоры құрылған.

Қашықтан оқытуды ұйымдастыру жұмысы қалай орындалды?

Облыс әкімі білім саласында атқарылған жұмыстарға да тоқталды. Өз сөзінде аймақ басшысы мектеп оқушыларын қашықтан оқытуды ұйымдастыру мақсатында балаларды компьютер құралдарымен толық қамтамасыз ету жұмыстары өз деңгейінде атқарылғанын атап өтті. Үкімет резервінен қаралған қаржыға 7 711 планшет, 6 мыңға жуық компьютер, 43 527 ноутбук, барлығы 57 190 компьютер сатып алынған. Құрылғылардың барлығы аудан, қалаларға таратылып берілген. 2020 жылы 15,8 млрд. теңгеге 52 білім нысандарының құрылыстары жүргізіліп, жыл қорытындысымен 16 нысан пайдалануға тапсырылған. Осыған сәйкес, аймақтағы 1 апатты және 1 үш ауысымды мектеп мәселесі шешілді.

Құрылыс жұмыстарының көлемі 300 млрд. теңгені құрады

Былтыр облыс аумағындағы құрылыс жұмыстарының көлемі 300 млрд. теңгені құрап, 2019 жылмен салыстырғанда 65,8%-ға артқан. Жыл қорытындысы бойынша нақты 735,5 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріліп, тапсырма 18,6%-ға артығымен орындалған.
Халықты ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында 54 нысанның құрылысына 18,3 млрд. теңге қарастырылып, 28 нысан пайдалануға берілген. Нәтижесінде 19 елді мекен жаңа ауыз су жүйелерімен қамтылып, бес елді мекеннің тозығы жеткен су құбырлары қайта жаңартылған. Бүгінде облыс халқын ауыз сумен қамту деңгейі 92,1%-ды құрады. Осы жылы бұл көрсеткішті 93,3 пайызға жеткізу жоспарлануда.
2020 жылы 41 табиғи газ нысанының құрылысына 14,1 млрд. теңге бағытталып, жылдың қорытындысымен 23 нысанның құрылыс-монтаждау жұмыстары аяқталған.
«Түркістан облысы елді мекендерін сапалы тұрақты электр қуатымен қамтамасыз етудің 2020-2025 жылдарға арналған іс-шара жоспарына» сәйкес 172 елді мекенді сапалы электр қуатымен толығымен қамту жоспарлануда. Ескі трансформаторлар мен ауыстыруды қажет ететін ағаш электр бағаналары жаңартылады. Өткен жылы 26 нысанның құрылысына 4,4 млрд.теңге қаржы бағытталып, 17 нысан пайдалануға берілді. Биыл жүріп жатқан 26 нысанның 17-сі жақын уақытта пайдалануға беріледі. Қалғаны 2022 жылға өтпелі. Жыл қорытындысымен, 27,7 мың тұрғын сапалы, тұрақты электр қуатымен қамтылатын болады.

Екі мың шақырымға жуық жолдарда құрылыс жүргізілді

2020 жылы автомобиль жолдарын дамытуға республикалық және облыстық бюджеттен 54,8 млрд. теңге қаралған. Бөлінген қаржыға 2 мың шақырымға жуық жолдар мен көшелерде құрылыс-жөндеу жұмыстары жүргізілді. Оның 1 525,4 шақырымы пайдалануға берілсе, қалғаны осы жылға өтпеді. Атқарылған жұмыстардың нәтижесінде облыста жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы үлесі 74,1%-дан 79%-ға дейін артты. Биыл 609 шақырым жол мен елді мекен көшелерін жөндеу жоспарлануда.
Облыс әкімі өңірдің әлеуеті мен туризм саласын көтеретін бірден-бір ірі жоба ретінде Түркістан қаласының халықаралық әуежайының құрылысы екенін атап өтті. Түркістан халықаралық әуежайы былтыр еліміздің Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың қатысуымен ашылған. 1-желтоқсан –Тұңғыш Президент күнінде әуежайдан Нұр-Сұлтан қаласына алғашқы әуе рейсі ұша бастады. Бүгінде әуежайдан Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларына әуе рейстері орындалуда. Алдағы уақытта еліміздің өзге қалаларына және шетелге әуе рейстерін ұйымдастыру жоспарланып отыр.
Бұдан бөлек, жеке салымшылар тарапынан «Керуен-Сарай» кешені, халықаралық стандартқа сай «Rixos Turkistan», «Hampton by Hilton Turkistan», «НұрӘлем» қонақ үйлері сынды ірі жобалар салынып, оның «Rixos Turkistan», «Hampton by Hilton Turkistan» қонақ үйлері құрылысы толық аяқталды.

Жоспарланған жұмыс одан да көп

Облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев былтыр атқарылған жұмыстар бойынша осындай сан деректерді келтірді. Сонымен қатар ол, өткен жылдың өкінішті жағдайларын еске алып, болған оқиға нақты шараларды қолға алуды үйреткенін алға тартты. Облыс әкімі былтыр мамыр айында «Сардоба» су қоймасының жарылуына байланысты Мақтааралдағы Жаңатұрмыс, Жеңіс, Фирдоуси, Достық, Өргебас елді мекендеріндегі 1030 тұрғын үй, үш мектеп, бес бала бақша, 4 денсаулық сақтау, бір мәдениет үйі, 10 сауда нысандары, автомобиль жолдары, бір көпір, 5 695 га егістік пен жайылым жерлер су астында қалғанын еске алды. Көрші Өзбекстан елінің Сардоба су қоймасының бұзылған бөгетінен аққан қызыл судан келген апаттың салдары бүгінде толық қалпына келтірілген. Атап айтқанда, техногендік сипаттағы төтенше жағдайға байланысты ел Үкіметі тарапынан 100 мың теңге көлемінде зардап шеккен бес елді мекеннің 6 мыңнан астам тұрғынына 628 млн. теңге төленсе, Алишер Усмановтың қоры есебінен су басқан ауылдар мен эвакуацияланған 8 елді мекендегі бес мыңнан астам отбасыға 1000 АҚШ доллары көлемінде 2,2 млрд. теңге қаржы берілген.
Жеңіс, Жаңатұрмыс, Достық елді мекендерінің тұрғындары үшін Мырзакент кентінде жаңа қалашық бой көтерді. 400-ге жуық баспана салынып, тұрғындар көшіп келді. Ал, Фирдоуси мен Өргебас елді мекендерінде 504 отбасы жаңа үйге қоныстанды.
Дегенмен де, болған жағдайға байланысты ел аумағында тұңғыш болып Түркістан облысында төтенше жағдайдың алдын алу бойынша Антикризистік карта жасалды. Өмірзақ Естайұлы облыс әкімдігі жанынан құрылған Ситуациялық орталық пен облыстық төтенше жағдайлар департаментімен бірлесе отырып жасалған картаға сәйкес, облыс аумағында 200-ден аса орын алуы ықтимал төтенше жағдай сипатталғанын айтты.
Бұдан бөлек, аймақ басшысы наурыз мейрамы қарсаңында Түркістан облысында 17-ші «Сауран» ауданы құрылатынын атап өтті. Дәл осы наурыз айында Елбасы тапсырмасына сәйкес, Түркістан қаласында түркітілдес мемлекеттер басшыларының саммиті өтетінін хабарлады. Сондай-ақ, әкімшілік-іскерлік орталығында 28 гектар аумаққа дендросаябақ құрылысы басталатынын жеткізді. Осы жылы Түркістан қаласының Бас жоспарына сәйкес құрылған «Жасыл белдеуінде» көшеттер егу жұмыстары қорытындыланатынын жеткізді. Жалпы аумағы 7 700 га аумақты алатын «Жасыл белдеудің» былтыр 2400 га аумағына 1 млн-нан астам көшет отырғызылған.
Облыс әкімі биыл туристер ағыны мен келушілер санын 2 миллион адамға дейін артатынын айтты. Осы жылы «Керуен Сарай» туристік кешені ашылып, Түркістан, Шымкент және Ташкент арасында жоғары жылдамдықты теміржол жобасы жүзеге асатынын хабарлады.

С.ИБРАГИМОВА.