Әдепті қызметші мемлекеттің абыройы

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев бес институционалды реформаны іске асырудың 100 нақты қадамын айқындағаны белгілі. Аталған ұлт жоспарының алғашқы он бес қадамы Кәсіби мемлекеттік аппарат құруға бағытталған. Өз кезегінде кәсіби мемлекеттік қызметші, білімді, білікті, заман талабына сай талаптарға жауап беретін, ең бастысы, биязы мінезді, әдепті маманы болуы қажет. Бүгінде елімізде мемлекеттік қызметшінің жағымды бейнесін қалыптастыру және мемлекет дамуына сапалы үлес қосу бағытында кешенде жұмыстар жасалынып жатыр.
Елбасы Н.Назарбаев: «мемлекеттік қызметші – жоғары моральды жауапкершілік, кәсіби білімін тәжірибеде қолдана алу, адалдық, таза ниеттілік, белсенді өмірлік ұстаным сияқты негізгі қасиеттерге ие болуы шарт. Мемлекеттік қызметтегі әр адам өз жұмысының маңыздылығын сезіне отырып өз елінің патриоты болуы тиіс» деп атап өткендей, біз әрқайсымыз осы аталған берік қағиданы ұстанып, еліміздің өркендеуі жолында аянбай қызмет жасауымыз керек.
Мемлекеттік қызметшілердің жұмыс барысындағы басты құралы Әдеп кодексі, ол жауапкершілік жүгін арттыратын, талаптар ауқымын белгілейтін маңызды құжат. Ол мемлекеттік қызметшілердің моральдық-этикалық келбетін ғана емес, сондай-ақ олардың өзін-өзі ұстау мәнерінің базалық стандарттарын бекітеді. Мемлекеттік қызметшілер өздерінің күнделікті жұмысында қарапайымдылық, әділдік, адалдық секілді принциптерді ұстануы керек. Мемлекеттік қызметшілердің әдептілігі мен сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың алдын алу бірін-бірі толықтыратын фактор болып табылады. Сондықтан мемлекеттік органдардың осы бағытта жүйелі түрде жұмыс істеуі бүгінгі күннің басты талабы болмақ.
Әдеп жөніндегі уәкіл өз құзыреті шегінде мемлекеттік қызметшілердің құқықтары мен заңды мүдделері бұзылған жағдайларда, оларды қорғауға және қалпына келтіруге бағытталған шараларды қабылдайды, мемлекеттік қызметшілердің қызметтік әдеп нормаларын сақтауын мониторингтеуді және бақылауды жүзеге асырады, мемлекеттік қызметтің оң бейнесін қалыптастыруға өз үлесін қосады. Мемлекеттік қызмет, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнама және қызметтік әдеп нормалары талаптарын бұзудың алдын алуды қамтамасыз етеді. Мемлекеттік қызметшілер мен азаматтарға кеңес береді. Сонымен қатар, мемлекеттік органның оң имиджін және ұжымда жағымды ахуал қалыптастыруға елеулі үлес қосқан қызметшілерді көтермелеу туралы ұсыным білдіреді.
Мемлекеттік қызметкер болу – зор құрмет, сондықтан да кәсібилікпен бірге жоғарғы адамгершілік қасиеттерге ие болған абзал. Мемлекеттік қызметкер болуға үміткер адамдар халық алдында жауапкершілікті сезіне білуі үшін мемлекеттік қызметтің беделін көтеру керек. Мемлекеттік қызметшінің имиджін қалыптастыру идеологиялық, саяси және мәдени аспектілерді көздейді. Сондықтан, мемлекеттік қызметшінің имиджін көтеру – күрделі және ұзақ процесс. Мемлекеттік қызметшінің имиджін көтеру үрдісі атқарушы биліктің имидждік саясатымен пара-пар. Осы орайда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» заңының талаптарына сай қызмет ету тек қана абырой биігіне қол жеткізерін тілге тиек етсек артық емес. Сондықтан да әр қызметкер мемлекеттік басқару қызметінде өз ісіне жауапты болуы тиіс. Бүкіл әлемде мемлекеттік секторға ұдайы көңіл аударылады, ол қоғам өмірінің назарында. Бірақ, мемлекеттік қызметші – қоғам алдында кәсібилігі төмен, сөзбұйдашыл, сыбайлас жемқорлық сияқты жағымсыз келбетте көрінетін болса, басқару құрылымын нығайту, жетілдіру, мемлекеттік қызмет саласындағы реформалар табысты болмайды.
Сондықтан, ең әуелі әдеп кодексі мемлекеттік қызметшілердің мінез-құлық стандарттары анықтап беретін құнды құжат. Яғни, осы кодексті негізге ала отырып, әрбір қызметкер өзара қарым- қатынаста жоғары мәдениетті қалыптастырып, көпшіліктің мемлекеттік органдарға деген сенімін нығайтуға үлес қосады. Осы орайда мемлекеттік қызметкер ұжыммен сөз сөйлеуде, сыпайлық, әдептілік, үлкенге ізет кішіге құрмет, қатарластарына биязылық сипаттарды ұстануы қажет. Көпшілікпен байланыста, олардың сұранысын басты бағдар етіп, азаматтардың әрбір мәселесіне ұқыптылықпен қарап, сұраныстарының заңдылығымен әділ жолмен шешілуін қадағалау керек.
Ал, жалпы алғанда әдеп кодексінде мемлекеттік қызметшінің мінез-құлқы ғана емес, тапсырылған жұмысты сапалы орындауда басты талаптардың бірі.
Бүгінде барлық деңгейдегі мемлекеттік органдарда әдеп жөніндегі кеңес жұмыс істейді. Олардың міндеті мемлекеттік қызметшілердің қызметтік әдеп нормаларының бұзыушылықтарын ғана емес, мемлекеттік қызметке кір келтіретін теріс мінез-құлықтарды, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау қорытындыларын, мемлекеттік қызметшілердің, мемлекеттік қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамаларын бұзылу фактілері бойынша жұмыстарының нәтижесін қарайды.
Тағы бір айта кететін маңызды мәселе, кодекстегі мемлекеттік қызметшілердің, қызметтен тыс уақыттағы іс әрекеттерінің стандарттары. Жұмыстан тыс уақытта да, жалпы қабылданған моральдық әдептілік нормаларын ұстануға, қоғамдық жат мінез- құлық, оның ішінде қоғамдық орындарда адамның қадір-қасиетін және қоғамдағы адамгершілікке нұқсан келтіретін масаң күйде болу жағдайларына жол бермеуге тиіс.
Міне, осындай маңызды міндеттерді сақтап, ұстана отырып, кәсіби мемлекеттік аппаратты құра аламыз.
Мемлекет Басшысының Жарлығымен 3 жыл бұрын қолданысқа енгізілген Әдеп кодексі түрлі деңгейдегі мемлекеттік қызметшілер үшін айқын бағдаршам. Ал, оны орындау мемлекеттік қызметшілердің абыройлы міндеті.